Böbrek Nakli Nedir?

Böbrek nakli, ya kadavradan ya da canlı vericilerden alınan böbreğin, böbrek fonksiyonlarını yitirmiş alıcıya takılması işlemidir. Nakilde kullanılan böbrek, ülkemizde daha çok hastanın yakınından temin edilir. Canlı vericiden hastaya nakledilecek olan böbreğin alınmasına donnör nefrektomisi denir. Bu ameliyat kapalı (laparoskopik) ya da açık cerrahi yöntemlerle uygulanır.

Vericiden alınan böbrek, alıcının kasık bölgesine yapılan bir kesiden girilerek, kasık bölgesine yerleştirilir. Böbrek nakli ameliyatı sırasında kasık bölgesindeki atar ve toplardamarlar bulunur ve hazırlanır. Vericiden alınan böbreğin atar ve toplardamarları, alıcının kasık damarlara dikilerek böbreğin kanlanması sağlanır. Nakledilen böbreğin idrar kanalı ise idrar torbasına bağlanır. Böylece nakil böbreğin ürettiği idrar, eskiden olduğu gibi yine idrar kesesinde toplanır.

Böbrek Nakli Nedir?

Böbrek nakli, canlı verici ya da ölmüş bir kişiden alınan sağlam böbreğin, vücutta her iki böbreği de görevini yapamayacak kadar hasar görmüş, son dönem böbrek yetmezliği olan hastaya nakledilmesi işlemidir. Böbrek naklinde öncelik, hayatını kaybetmiş insanların böbreklerinin kullanılmasıdır. Ancak, ne yazık ki bu şekilde elde edilen böbrek sayısal olarak ihtiyacı karşılamamaktadır. Bu yüzden, canlı akraba vericilerden alınan böbrek nakil işleminde kullanılabilir.

Beyin ölümü gerçekleşmiş olan kişilerin organlarının bağışlanması halinde, bu kişiye ait olan organlar hayati fonksiyonlarını kaybetmeden kullanılır.  Organ nakli gereken hastanın eşi ya da yakın bir akrabası, doku uyumu mevcut olduğu takdirde organ bağışında bulunabilir.

Böbrek naklinden sonra hasta bazı ilaçlar kullanır ve eskiden olduğu gibi yine normal hayatına devam ederler. Yani eskiden yaptığı işleri yine yapabilir, çalışabilirler, kadın ise çocuk doğurabilir. Böbreğin nakil işlemi genel cerrahi ya da üroloji uzmanları tarafından gerçekleştirilir.

Böbrek Nakli Ne Gibi Avantajlar Sağlar?

Böbrek yetmezliği tedavisinde, tedavi seçeneklerinden biri olan diyaliz, böbrek yetmezliğini tedavi etmez. Bu yüzden diyaliz, böbrek nakline alternatif bir tedavi seçeneği olarak düşünülmemelidir.  Diyaliz, sadece nakil için uygun olan hastalarda böbrek nakli gerçekleşene kadar hastanın hayatta kalmasını sağlamak için kullanılmalıdır. Ancak nakil için uygun olmayan hastalarda kalıcı tedavi olarak düşünülebilir.

Diyaliz tedavisinin, katı diyet ve su kısıtlaması gerektirmesi, seyahat engeli, kişiyi sosyal hayattan soyutlanma, iş veya eğitimden geri kalma, çocuk hastalarda gelişme geriliğine neden olması gibi  dezavantajları vardır.  Diyaliz hastaları tansiyon düşürücü ve kan yapıcı ilaçlar kullanmak zorundadır. Buna karşın, böbrek nakli olan hastalar sağlıklı bir şekilde günlük hayatlarını sürdürebilmektedir.

Böbrek Nakli Kimlere Yapılamaz?

Kimler Böbrek Veremez?

Her isteyen kişi böbrek vericisi olamaz. Böbrek vericisi olabilmek için, kişide aşağıdaki hastalıklardan hiç biri olmamalıdır. Aksi takdirde o kişi verici olamaz. Hamile kişilerde böbrek vericisi olamaz. Böbrek vericisi olmaya engel olan hastalıklar;

• Tedavi edilmemiş kanser hastalığı
• HIV (AİDS)
• Yüksek tansiyon
• Şeker hastalığı
• Böbrek hastalıkları
• Kalp, akciğer gibi herhangi bir organ yetmezliği
• Kalp hastalıkları

Kimler Böbrek Verebilir?

Böbreğini vermek isteyen bir kişinin her şeyden önce 18 yaşını doldurmuş ve sağlıklı olması gerekir. Genel olarak 65 yaş üstünde olanların böbrek vermeleri pek tercih edilmese de, genel sağlık durumunun ve böbreğinin sağlıklı olması durumunda böbrek vericisi olabilir. 18 yaşını doldurmuş olan  ve kendi vücudu ile ilgili karar verebilecek akıl sağlığına sahip olmak kaydıyla bir yakınına böbrek vermek isteyen her kişi böbreğini verebilir.

Böbrek Nakli İçin Yaş Sınırı Var Mıdır?

Genellikle alıcı için belli bir yaş sınırı konmaz. Alıcı hastalar, yaşlarından ziyade nakil için uygun olup olmadıkları açısından değerlendirilirler. Ancak 70 yaşın üzerindeki alıcı adaylarındaki değerlendirmeler çok daha sıkı bir biçimde yapılır. Bunun nedeni nakledilen böbreğin “boşa harcanmış” olduğunu düşüncesi değil, 70 yaşın üzerindeki hastaların böbrek nakil ameliyatını tolere edememe riskinin daha fazla olmasıdır. Ayrıca yine bu yaş grubundaki kişilerde, ameliyat sonrası dönemde vücudun böbreği reddetmemesi için kullanılan ilaçların çok ağır gelmesidir.

Yaşlı hastalarda, her ne kadar enfeksiyon görülmesi biraz daha fazla olsa da, akut rejeksiyon (red) ataklarının sıklığı ve ciddiyeti genç hastalara göre daha azdır.
Nakil yoluyla vücuda takılan böbreğin reddini engellemek için bağışıklık sistemini ilaç ile baskılama (immünosupresyon) tedavisindeki ilerlemeler neticesinde, yaşlı kadavralardan alınan böbrekler yaşlı alıcılara nakledilebilmektedir. Özetle, alıcının yaşı böbrek nakli için bir engel değildir.

Böbrek Naklinin Başarısı Nasıldır?

Böbrek naklinde başarı oranı bundan 20 yıl kadar öncesinde yaklaşık olarak % 50 civarında idi. Bir başka ifadeyle böbrek naklinden sonra ilk bir yıl içinde nakledilen her iki böbrekten biri çalışır durumdaydı. İlerleyen yıllarda, gerek bağışıklık sistemini baskılayan yeni ilaçların bulunması, gerekse cerrahi tekniklerdeki yeni gelişmeler ve böbrek nakliyle uğraşan cerrahların deneyimlerindeki artış neticesinde başarı oranı da giderek artmıştır. Günümüzde böbrek naklindeki başarı oranı canlı vericiden alınan böbrekte %98, kadavradan alınan böbrekte %95 civarındadır. Vücudun böbreği reddetme oranı da bağışıklık sistemini baskılayan güçlü ilaçlar sayesinde %6 civarına kadar indirilmiştir.

Hastada böbrek yetmezliğine neden olan durum, uzun dönemde nakil böbrekte hasara neden olarak böbreği çalışamaz hale getirebilir.

Böbrek naklinde başarıya etki eden bir diğer faktör ise cerrahın ve organ nakli ekibinin deneyimidir.

Ayrıca hastanın ameliyat sonrası takibinin iyi yapılması, hastanın takiplere uyumu ve doktoruna olan güveni de böbrek naklinde başarı oranı etkiler.