Bu Yazıda Neler Var?
Bronş, dışarıdan solunum yoluyla aldığımız havayı, akciğerlere taşıyan hava yollarının bir parçasıdır. Bu hava yolları en yukarıdan aşağıya doğru, trekea, bronş ve bronşiol diye isimlendirilir. Aşağıya doğru indikçe kalınlıkları azalmaktadır. Bronşit, bronşların bir takım nedenlerden dolayı iltihaplanmasıdır.
Bronşit Nedir?
Bronşit, soluk borusundan akciğerlere doğru ayrılan iki bronşun iltihaplanması sonucu oluşan bir tür enfeksiyon hastalığıdır. Bronş ve bronşiyollerin iç kısmı koruyucu bir mukoza tabakası ile kaplıdır. Bu mukoza tabakasında, hava yollarının temizliğini sağlayan hücreler bulunmaktadır. Bu hücreler solunum yolu ile vücudumuza giren yabancı maddelerin uzaklaştırılmasında rol oynar. Ancak bazı mikrobik veya mikrobik olmayan maddeler, bu hücrelerin çalışmasına engel olarak yangı adı verilen iltihaplanmalara neden olur. Bu iltihaplanma bronşit olarak adlandırılmaktadır.
Bu hastalığın görülme sıklığı yaşa, mevsime ve kişinin var olan sağlık sorunlarına göre değişiklik göstermektedir. Hastalığın erken tanısı ve tedavisi akciğer sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır.
Bronşitin Belirtileri Nelerdir?
- Balgam (sarı, yeşil, gri renkli veya kanlı)
- Yüksek ateş
- Burun tıkanıklığı
- Boğaz ağrısı
- Baş ağrısı
- İştahsızlık
- Kilo kaybı
- Hırıltılı solunum
- Nefes darlığı
- Göğüs kafesinde ve karında ağrı
- Öksürük (geçici öksürük krizi)
Öksürüğün diğer nedenlerini öğrenmek için tıklayınız.
Bronşit Neden Olur?
Akut bronşitler genellikle üst solunum yolları enfeksiyonları ve bunların erken tedavi edilmemesi sonucu ilerlemesiyle ortaya çıkmaktadır. Bunun yanı sıra;
- Virüsler (İnfluenza A ve B, parainfluenza, respiratuar sinsityal virüs (RSV), coronavirüs, adenovirüs, rhinovirüs)
- Mycoplasma türü bakteriler, Chlamydia pneumoniae, Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis, Haemophilus influenza
- Kimyasal buhar ve dumanların solunması
- Kronik solunum hastalıkları
- Enfeksiyon hastalıkları
- Rutubetli hava şartları
- Çeşitli alerjiler
- Grip ve nezle
- Hava kirliliği
- Sigara ve diğer tütün ürünleri kullanımı da bronşite sebep olan etkenlerdir.
Bronşitin Çeşitleri Nelerdir?
Akut bronşit ve kronik bronşit olmak üzere ikiye ayrılır. Akut bronşit, virüs ya da bakteri gibi mikroplara bağlı olarak veya alerjik nedenlerden dolayı bronş duvarlarının kalınlaşması ve mukus üretiminin artması sonucu oluşur. Genellikle, enfeksiyon tedavi edildiğinde veya alerjiye neden olan madde ortamdan kaldırıldığında iyileşir
Özellikle sigara kullanan ya da uzun yıllar sigara dumanına maruz kalan ve KOAH hastalarında bronşit kronikleşir. Kronik bronşit, akut bronşit gibi çabuk iyileşmez.
Akut Bronşit
Soğuk algınlığı ve kuru hava vücut direncini düşürerek bronşların iltihaplanmasına neden olur ve böylece bronş duvarları kalınlaşarak mukus üretimi artar. Bu duruma akut bronşit adı verilmektedir. Akut bronşitte ilk başlarda kuru öksürük görülür ancak iltihabın ilerlemesiyle balgam oluşmaktadır. Ateş, halsizlik, öksürük, baş ağrısı ve hırıltı gibi belirtiler görülmektedir. Bu belirtiler görüldüğünde kişi mutlaka doktora başvurmalıdır. C vitamini bakımından zengin gıda tüketimi bağışıklığı güçlendirmektedir.
Kronik Bronşit
Sigara kullanımı, uzun yıllar sigara dumanına maruz kalmak ve KOAH hastalığının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Kronik bronşitte de bronş duvarları kalınlaşarak mukus üretimi artar ancak akut bronşitin aksine uzun süreli öksürük ve yoğun balgam ile kendini belli etmektedir. Bronşitin kronik olarak adlandırılması için en az 2 yıldan beri devam etmesi ve her yıl 2-3 ay sürüyor olması gerekmektedir. Kronik bronşitte sıklıkla nefes darlığı görülmekle birlikte yüksek ateşe pek rastlanmamaktadır.
Bronşitin Tanısı Nasıl Konur?
Akut bronşit ve kronik bronşit tabloları oldukça benzer olduğundan karışıklığa neden olabilmektedir. İlk bronşit atağı sırasında bu ayrımı yapmak oldukça zor olacağından devam eden ataklara bakılarak tanı koyma işlemi kolaylaştırılabilir.
Öncelikle hekim tarafından fiziksel muayene ve tıbbi öykünün bilinmesi gerekmektedir. Fiziksel muayenede hastanın boğaz bölgesi incelenip solunum esnasında akciğer sesleri dinlenmektedir. Fiziksel muayenenin yanı sıra akciğer röntgeni, bazı görüntüleme testleri ve kan testleri yapılabilmektedir.
Enfeksiyonun mikrobik olup olmadığının ve bronşite hangi mikroorganizmanın neden olduğunun anlaşılması için balgam örneği veya sürüntü örnekleri alınarak laboratuvara incelenmek üzere gönderilebilir.
Hastalığın tanısı konulduktan sonra hastalığın şiddetini belirlemek için klinik derecelendirme yapılmaktadır. Bu işlem esnasında hastanın bir dakika içindeki solunum sayısı, hırıltılı solunum sesi, retraksiyon yani çekilme varlığı ve genel durumdaki bozukluklar değerlendirilmektedir. Buna göre hastalık hafif, orta ve ağır olarak tanımlanmaktadır. Ağır tablolar genellikle KOAH olgularında görülmektedir.
Bronşit Tedavisi Nasıl Olur?
Tedavinin doktor kontrolünde olması oldukça önemlidir. Örneğin bilinçsiz antibiyotik kullanımı bakteriyel olmayan bronşit türlerinde tedaviye katkı sağlamayacağı gibi birçok yan etkiyi de beraberinde getirerek mevcut floranın bozulmasına yol açabilmektedir.
Hastalardan alınan balgam veya sürüntü örnekleri laboratuvarda incelenerek hastalığa neden olan etken tespit edilir ve mikrobik olduğu anlaşılırsa neden olan mikroorganizma türüne etki gösterecek antibiyotik veya antiviral ilaç tedavisine başlanabilir.
Akut solunum yolu enfeksiyonlarında genellikle hastayı destekleyen ve semptomları azaltan ilaç tedavileri uygulanıp, bol sıvı tüketimi ve istirahat önerilmektedir.
Daha şiddetli hastalarda solunum sıkıntısı, bronşları genişleterek solunumu rahatlatmaya yardımcı olan ve oksijen yüzdesinin normale dönmesini sağlayan bronkodilatör ilaçlar sayesinde giderilmektedir. Bronkodilatör tedavisine yanıt vermeyen, tekrarlayan solunum atakları olan ve daha şiddetli durumların bazılarında kortikosteroid ilaçlar kullanılmaktadır.
Astım veya alerji görülen hastalarda kortikosteroid veya antihistaminik ilaçların kullanımı önerilmektedir.
KOAH gibi kronik hastalığa sahip bireylerde, tedavinin yanı sıra altta yatan hastalığa yönelik tedavi de uygulanmaktadır.
Tüm tedavi süreci doktor tarafından düzenli olarak değerlendirilmeli ve hasta doktor tavsiyelerine uymalıdır.
Hastalar tedaviye ek olarak evde yapabilecekleri uygulamalarla iyileşme sürecini hızlandırabilmektedir. Öksürüğün ve balgamın hafifletilmesi için tuzlu su ile gargara yapmak, bulunulan ortamı havalandırıp nemli tutmak ve günlük yaklaşık 2-2,5 litre su tüketmek bu uygulamalar arasındadır. Bol su tüketimi balgamın yoğunluğunu azaltarak vücuttan atılmasına yardımcı olmaktadır.
İlgili Konular:
