Bu Yazıda Neler Var?
Kalın bağırsak kanseri, sık görülen kanser türlerinden biridir. Kolon kanseri olarak da bilinir. Ülkemizde en sık görülen ilk beş kanser türü arasında bulunmaktadır. Hastalığın görülme sıklığı 50 yaşından sonra artmaktadır.
Kolon ya da halk arasında bilinen adıyla kalın bağırsak, bağırsağın ince bağırsaktan sonra gelen kısmıdır. Yaklaşık 1,5 m uzunluğundadır. Kalın bağırsağın son kısmını ortalama 15 cm uzunluğunda olan ve kalın bağırsağın genişlemesi sonucu oluşan sindirim sisteminin rektum adı verilen son parçası oluşturur. Rektumdan sonra makat kanalı gelir, makat kanalı ise makat (anüs) ile dışarı açılır.
Kolon kanseri, bağırsağın içini döşeyen hücrelerden köken alır. Hücrelerde kontrol edilemeyen çoğalma sonucu kanser meydana gelir.
Kolon Kanseri İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
Kalın bağırsak kanseri gelişmiş ülkelerde, gelişmekte olan ülkelere göre çok daha fazla görülür. Yaşam tarzı, çevresel nedenler ve genetik faktörler hastalığın ortaya çıkmasında etkilidir.
Genetik Faktörler
Ailesinde daha önce kolon kanserine yakalanmış kişilerin var olması, kişinin kanser riskini artırır. Kalıtsal genetik faktörler, risk oranını arttırır. Birinci derecede akrabalarda bağırsak kanseri öyküsünün bulunması, bir kişinin bağırsak kanserine yakalanma riskini ciddi derecede artırmaktadır. Bu yüzden birinci derece yakınında kolon kanseri olan bir kişiye, yakını kaç yaşında kolon kanserine yakalandıysa, bundan 10 yıl önce kolonoskopi yapılması gerekir.
Kalın Bağırsak Polipleri
Kalın bağırsak poliplerinin küçük bir kısmı kansere dönüşmektedir. Ancak kalın bağırsak kanserlerin büyük bir çoğunluğu poliplerden gelişir. Bu yüzden kolonoskopi sırasında kalın bağırsakta polip görüldüğünde kansere dönüşmeden işlem sırasında alınarak kalın bağırsak kanserinin önlenmesi mümkün olabilmektedir.
Yaş
Kalın bağırsak kanseri herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir. Ancak çoğunlukla 50 yaş üzeri kişilerde görülür. Hastalığın görülme riski yaşla birlikte artar. 60 yaşın üzerindeki kişilerde kolon kanserlerine yakalanma oranı 10 kat daha fazladır.
Bağırsak İltihapları
Kalın bağırsak iltihapları başlıca iki türlüdür. Bunlardan birisi, kalın bağırsak mukozasında oluşan enfeksiyona bağlı gelişen ülser (ülseratif kolit), ikincisi ise, ağızdan anüse kadar olan tüm sindirim sisteminde aralıklı iltihaplar ile ortaya çıkan Crohn hastalığıdır. Yüksek kanser riski nedeniyle, bu hastalar kolon kanseri tarama testlerini daha sık yaptırılmalıdır.
Beslenme Alışkanlığı
Kolon kanseri özellikle fast food tüketiminin yaygın olduğu ülkelerde daha sık görülür. Posasız gıdalar ile beslenenlerde kabızlık daha sık görülür. Kabızlık ise dışkının bağırsak içinde daha uzun kalmasına neden olarak, bağırsakta kanser gelişimine neden olur. Ayrıca salamura gıdalar, tütsülenmiş etler ve kızartmalar da kabızlığa neden olan yiyeceklerdir. Meyve, sebze, baklagiller, tavuk ve tahıl bakımından zengin gıdaları tüketenlerde kabızlık daha az görüleceği için, kolon kanseri görülme oranının azalacağı bildirilmiştir.
Obezite (Şişmanlık)
Aşırı kilolu olmak kolon kanseri riskini arttırmaktadır.
Sigara
Yapılan bilimsel araştırmalarda sigara kullanımının kolon kanserini artırdığı gösterilmiştir.
Kolon Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Kolon kanserinin en sık görülen belirtileri ishal ve kabızlık durumudur. Dışkının incelmesi, makattan kan gelmesi, kanlı dışkı, dışkıda yumurta akı gibi salgı görülmesi kalın bağırsak kanserinde görülen başlıca belirtilerdir. Kanserin ilerlemesi ve bağırsağı tıkaması durumunda karında şişlik ve karın ağrısı görülebilir. Dışkılama sonrası bağırsakların yeterince boşalamadığı hissi, dışkılama güçlüğü ve ağrılı dışkılama durumunda da kolon kanseri akla gelmelidir.
Kolon Kanseri Tanısı Nasıl Konur?
Kalın bağırsak kanserini erken evrede tespit etmenin en etkili yolu düzenli olarak kolonoskopi yaptırmaktır. Kolonoskopi işlemi ile hem var olan bağırsak kanseri tespit edilir hem de kansere dönüşebilecek polipler tespit edilir. Ayrıca kolon kanseri tanısında kullanılan bazı testeler de bulunmaktadır. Bunlar;
- Dışkı tahlilinde dışkıda gizli kan incelenmesi: dışkı numunesinde dışkıda kan hücresinin olup olmadığının incelenmesi işlemidir.
- Radyolojik görüntüleme yöntemleri: Çift kontrastlı kolon grafisi ve bilgisayarlı tomografi bu işi için kullanılmaktadır.
- Laboratuvar testleri: Tam kan sayımı ve CEA (karsinoembriyonik antijen) tetkiki tanıya yardımcı olan testlerdir.
- Endoskopik tetkikler: Rektoskopi, sigmoidoskopi, kolonoskopi sırasında biyopsi ile şüpheli alanlardan parça patolojik incelemeye gönderilmesidir.
Kolon Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kolon kanserinin tedavisi hastalığın evresine göre yapılır. Kolon kanserinin standart tedavisi ameliyattır. Ameliyat sırasında kanserli bağırsak kısmı, bir miktar sağlam doku ve lenf bezleriyle birlikte çıkarılmaktadır. Ameliyat sırasında çıkarılan bağırsak parçasının incelenmesi sonucu hastalığın evresine göre ek tedavi ya da koruyucu kemoterapi tedavisi uygulanır.
Anüse çok yakın kanserlerde bazen makatı iptal etmek gerekebilir. Bu durumda dışkılama karın yoluyla olmaktadır. Dışkı kolostomi torbasına toplanmaktadır. Bazen ameliyat öncesi ışın tedavisi (radyoterapi) ve kemoterapi tedavisi ile, anüsün korunması mümkün olabilmektedir.
Hastalık diğer organlara yayıldıysa, yani metastaz yapmış ise, hastanın genel durumuna, yaşına, hastalığın yaygınlık derecesine göre ameliyat, kemoterapi ve radyoterapi tedavileri birlikte uygulanabilmektedir.
